Zadławienie śliną to sytuacja potencjalnie niebezpieczna nie tylko dla zdrowia, lecz także życia. Jak pomóc drugiej osobie, kiedy ta nagle zakrztusi się śliną? Wyjaśniamy krok po kroku!
Z pozoru niegroźne zakrztuszenie się może prowadzić nawet do śmierci. I choć to niebezpieczeństwo dotyczy każdego z nas, to szczególnie narażone są na nie dzieci – poniżej 1. roku życia – oraz seniorzy cierpiący na zaburzenia przełykania, tzw. dysfagię.
U niemowląt krztuszenie się śliną czy charakterystyczne chrząkanie podczas karmienia to odruch naturalny i tymczasowy; efekt dojrzewania ślinianek, a także wyrzynania się zębów.
Mniej więcej po miesiącu od urodzenia wydzielanie śliny zwiększa się, a od około czwartego miesiąca ślinianki pracują już z całą swoją mocą. Praca języka, policzka i gardła nie jest jednak skoordynowana, i właśnie to sprawia, że maluch dosyć intensywnie się ślini.
W późniejszym okresie, kiedy sytuacja wydaje się ustabilizowana, dziecko zaczyna ząbkować. Wówczas nadprodukcja śliny jest reakcją na ból towarzyszący wyrzynaniu się ząbków, a także spuchnięcie i swędzenie dziąseł.
W przypadku osób starszych zakrztuszenie się śliną wynika z zaburzeń połykania, tzw. dysfagii. Pojawiają się wraz z wiekiem; pierwsze objawy związane z nieprawidłowym przełykaniem mogą pojawić się w stopniu zauważalnym już od 60. roku życia.
U ludzi zdrowych dokładne pogryzienie, a następnie spokojne przełknięcie posiłku nie sprawia kłopotu. Przebiega książkowo, na co pozwala chrząstka krtani (inaczej nagłośnia), która w momencie przełykania (śliny, wody czy jedzenia), zamyka się, a tym samym – wejście do układu oddechowego. Czyli krtani, tchawicy, oskrzeli oraz płuc.
Osoby ze zdiagnozowaną dysfagią nie do końca są w stanie kontrolować, w jaki sposób przebiega czynność przełykania.
Wynika to po części z bólu, jaki odczuwają, kiedy ślina przechodzi przez przełyk (dysfagia dolna) czy z jamy ustnej do przełyku (dysfagia górna). Innym powodem jest zmiana w budowie anatomicznej przełyku (wówczas nagłośnia nie pracuje prawidłowo, tj. nie domyka się na czas).
Do tej sytuacji dochodzi, kiedy dysfagii towarzyszą inne przewlekłe schorzenia. W tym między innymi:
- niedokrwienność,
Kłopoty z przełykaniem wynikają również z niedokrwienia, np. wskutek zmian miażdżycowych obejmujących naczynia przewodu pokarmowego. Zanik gruczołów ślinowych i śluzowych utrudnia wydzielanie śliny, co z kolei uniemożliwia płynne przełykanie.
- choroba Parkinsona,
- przebyty udar mózgu,
- problemy z uzębieniem (choroby przyzębia, brak zębów, niedopasowana proteza).
Krztuszenie się (zadławienie) śliną – objawy
Zadławienie może przebiegać łagodnie lub ciężko. Znajomość objawów pozwala na rozpoznanie sytuacji, kiedy życie drugiego człowieka jest zagrożone.
Zadławienie łagodne to częściowa niedrożność dróg oddechowych. Samodzielne oddychanie jest utrudnione, ale możliwe.
- zaczerwienienie twarzy,
- utrudniony, niespokojny oddech,
- dorosły / dziecko może samodzielnie oddychać, artykułuje dźwięki.
Zadławienie ciężkie oznacza całkowitą niedrożność dróg oddechowych. Dopływ tlenu do płuc jest utrudniony, a wraz z intensyfikacją objawów, staje się niemożliwy.
- kaszel okazuje się nieefektywny,
- zaczerwieniona skóra twarzy przybiera kolor siny (rozwija się sinica),
- dorosły / dziecko nie jest w stanie złapać tchu czy artykułować dźwięków.
Zakrztuszenie śliną – PIERWSZA POMOC
Pierwsza pomoc przy zadławieniu częściowym (lekkim)
Przy zadławieniu łagodnym zachęcaj do intensywnego kaszlu i… nic więcej nie rób. Niezależnie od tego, jak nielogicznie to brzmi, szczególnie w przypadku, kiedy dławi się małe dziecko – nie ingeruj, ale obserwuj rozwój sytuacji oraz stan poszkodowanego.
Pierwsza pomoc przy zadławieniu ciężkim (całkowitym)
Jeśli po ok. 2-minutowym kaszlu stan poszkodowanego ulega pogorszeniu – inieje na twarzy, walczy o oddech, przejmij inicjatywę. TO jest moment, kiedy powinieneś udzielić mu pierwszej pomocy.
1.Uderzenia w okolicę między łopatkową
- Stań nieco z boku, za poszkodowanym.
- Jedną ręką podeprzyj klatkę piersiową i pochyl go do przodu. Pamiętaj o schyleniu głowy tak, by ujście dróg oddechowych znajdowało się poniżej wysokości krtani.
- Drugą ręką mocno uderz poszkodowanego 5 razy między łopatki. Staraj się wykonywać posuwisty ruch dłonią (jakbyś chciał wysunąć ciało obce z dróg oddechowych).
- Sprawdź, czy drogi oddechowe zostały udrożnione, choćby w części.
Wykonanie uderzeń w okolicę między łopatkową u noworodków i niemowlaków wymaga ułożenia ich na przedramieniu, buzią do dołu (dłonią podtrzymuj szczękę). Jeśli maluch okaże się za ciężki, by ułożyć je w opisany wyżej sposób, przedramię oprzyj na udzie. Teraz na pewno się uda!
2.Chwyt Heimlicha
- Stań za plecami poszkodowanego. Podeprzyj się jedną nogą tak, by w razie utraty przez niego przytomności zamortyzować jego upadek.
- Obejmij go oburącz za wysokości przepony. Ułóż dłonie splecione w pięść w połowie dystansu pomiędzy pępkiem a zakończeniem mostka.
- Pochyl głęboko do przodu (głowa i ujście górnych dróg oddechowych powinny znaleźć się poniżej pępka).
- Wykonaj 5 ucisków podbrzusza. Zdecydowanym, krótkim ruchem podciągnij ułożone na nadbrzuszu dłonie – do siebie i do góry.
U dzieci poniżej 1. roku życia (podobnie, jak u kobiet w ciąży) nie wykonuje się chwytu Heimlicha. Jeśli uderzenia między łopatkowe nie przynoszą rezultatu, od razu przejdź do ucisków klatki piersiowej.
- Ułóż dziecko jak w punkcie 1. Tym razem – na plecach, podtrzymuj dłonią jego potylicę.
- Drugą wolną ręką rozpocznij uciskanie klatki piersiowej. Palce wskazujący i średni połóż na mostku.
- Uciskaj tak, by klatka piersiowa ugięła się na 1/3 swojej głębokości.
- Po każdym ucisku poczekaj, aż mostek podniesie się do pozycji wyjściowej (nie zdejmuj z niego palców).
3.Uderzenia w okolicę między łopatkową i rękoczyn Heimlicha (naprzemiennie)
- w sekwencji 5 x 5 (5 uderzeń, następnie 5 uciśnięć).
U dzieci poniżej 1. roku życia oraz kobiet w ciąży, w których przypadku nie wolno wykonywać chwytu Heimlicha, połącz uderzenia między łopatkowe z uciskami klatki piersiowej. Najpierw wykonaj 5 uderzeń w okolicę między łopatkową, następnie 5 uciśnięć klatki piersiowej.
4.Masaż serca i resuscytacja krążeniowo-oddechowa
- Delikatnie ułóż poszkodowanego na twardej i równiej powierzchni (np. na podłodze).
- Ostrożnie odchyl głowę.
- Wykonaj 5 wdechów, po 1-1,5 sekund każdy.
- Skontroluj oddech.
- Przy braku oddechu, natychmiast przejdź do ucisków klatki piersiowej.
Uciskaj klatkę piersiową dziecka 30 razy, po czym wykonaj na 2 wdechy ratownicze. RKO, czyli resuscytacja krążeniowo-oddechowa ma na celu udrożnienie choćby jednego z płuc i przywrócenie wymiany gazowej (minimalnej, ale wystarczającej do uratowania życia).
5.LiveVac
Kiedy pierwsza pomoc w przypadku zadławienia nie przynosi rezultatu, pomimo zastosowania RKO, użyj LifeVac – bezinwazyjnego urządzenia, które skutecznie udrożnia drogi oddechowe i przywraca płynny oddech.
- PRZYŁÓŻ maskę do twarzy, obejmując nią usta i nos poszkodowanego.
- PRZYCIŚNIJ rączkę urządzenia, kierując ją w stronę twarzy poszkodowanego.
- POCIĄGNIJ za rączkę – do siebie.
3 proste ruchy wystarczą, by uratować życie w przypadku zadławienia, kiedy standardowa pierwsza pomoc okazała się nieskuteczna.
Jak działa LifeVac?
- generuje i 10-krotnie większe ciśnienie niż manewr Heimlicha…
- …i 6-krotkie większe ciśnienie niż podczas uciskania klatki piersiowej.
Wytwarza jednokierunkową siłę ssącą. Opatentowany zawór zapobiega przedostaniu się ciała obcego w głąb dróg oddechowych, a tym samym umożliwia wyprowadzenie go na zewnątrz.
Czy LifeVac jest bezpieczny?
TAK! Nie ma żadnych elementów, które musisz wprowadzić do jamy ustnej i dróg oddechowych. Używając go, nie ryzykujesz uszkodzeniem dziąseł, zębów, języka czy podniebienia poszkodowanego. Ani połamaniem jego żeber, co często zdarza się podczas wykonywania masażu serca.
LifeVac możesz stosować u:
- kobiet w ciąży,
- dorosłych, w tym seniorów,
- dzieci (ważących powyżej 18 kg),
- osób niepełnosprawnych – z dysfunkcją ruchu (leżącej),
- osób borykających się z zaburzeniami przełykania (dysfagią).
Certyfikaty potwierdzające skuteczność LifeVac
LifeVac został sklasyfikowany jako Medical Deviced Class I, od 2016 r. posiada certyfikat zgodności CE zgodnie z dyrektywą EC 93/42/EWG Unii Europejskiej po zarejestrowaniu w 2015 r. Urządzenie ratuje życie w Stanach Zjednoczonych, Anglii, Hiszpanii, Portugalii, Grecji, Francji, a od niedawna także w Polsce.
Czy LifeVac uratował już życie zagrożone wskutek zadławienia?
Oczywiście! 9 sierpnia 2019 roku w Domu Pomocy Społecznej w Krakowie (ul. Krakowska 55) wykonano pierwszą w kraju skuteczną akcję ratunkową osoby zadławionej z wykorzystaniem LifeVac.
81-letnia podopieczna DPS Kraków zadławiła się. Będący na miejscu opiekun, po zastosowaniu standardowych procedur reanimacyjnych zgodnych z wytycznymi Europejskiej Rady Resuscytacji, zdecydował o użyciu urządzenia LifeVac, będącego na wyposażeniu DPS.
Dzięki zastosowaniu urządzenia ssącego udało się udrożnić drogi oddechowe poszkodowanej oraz przywrócić oddech; hospitalizacja nie była konieczna.
Zakrztuszenie się śliną to jedna z głównych przyczyn zadławienia i niedrożności dróg oddechowych. To sytuacja, której możesz być świadkiem na co dzień… Niby każdy o tym wie, ale nie wszyscy zdajemy sobie sprawę z tego, że w skrajnych przypadkach kończy się śmiercią – a pierwsza pomoc nie zawsze okazuje się efektywna.
Warto jednak o tym pamiętać i zadbać o łatwą dostępność do sprzętu ratującego życie. W przypadku zadławień jest nim LifeVac. Bezinwazyjnie udrażnia drogi oddechowe, przywracając płynny oddech i ratując życie kiedy nawet masaż serca połączony ze sztucznym oddychaniem nie przynosi pożądanych rezultatów.
